Ghi nhận ở Lễ Pơthi (Bỏ Mả) ở làng Kro xã Ia O

20/03/2019
 Làng Kro nằm giữa làng La và làng Grang và gần trung tâm xã Ia o. Làng có 106 hộ và 520 khẩu, Chủ yếu là người Jrai (thuộc nhóm Jrai Tboăn (Pnôn). Lễ Pơthi được làng tổ chức trong ngày 4 ngày từ 24-27/2/2019.(2 ngày chính và 2 ngày phụ)

Ngày trước lễ thường được tổ chức kéo dài trong 7 ngày đêm và quá trình chuẩn bị khá dài, nhưng nay ở làng Kro đồng bào rút ngắn chỉ còn 2 ngày chính thức và 2 ngày về nhà gia chủ, mặc dù lễ diễn ra trong thời gian 2 ngày nhưng công tác chuẩn bị của cả làng trước đó khoảng 10 ngày. Người dân cho biết Ở làng Kro này thì 20 năm nay mới có lễ này, nguyên nhân khác quan có và chủ quan cũng có, tuy nhiên có lẽ quan trọng nhất là điều kiện kinh tế của người dân còn khó khăn không đủ khả năng để tổ chức.

Trước khi lễ Pơthi chính thức diễn ra người dân trong làng đã nhóm họp do Già làng làm chủ, phân công mọi người trong làng bắt tay vào chuẩn bị những gì cần thiết cho lễ, mọi người chia nhau mỗi người mỗi việc, người nào giỏi việc gì thì làm việc đó, trước đây, khi tiến hành làm lễ bỏ mả thường đúc tượng nhà mồ, dựng trà mồ rồi tạc tượng, trang trí tỉ mỉ và cầu kì. Nhưng ngày nay đa số nhà mồ người Jrai ở làng Kro đều được xây dựng bằng bê tông sắt thép nên làng chỉ dựng cây nêu, tạc tượng chim công; bên ngoài nhà mồ chỉ vẽ trang trí một số họa tiết. Trong lúc đàn ông làm nhà mồ, tạc tượng, cây nêu, thì phụ nữ ở nhà chuẩn bị đồ nướng cơm lam, ủ rượu ghè (rượu ghè có 2 loại: một loại cho phụ nữ uống nhẹ và ngọt hơn, một loại rượu dành cho đàn ông uống), buổi tối dân làng tối làm Lễ hiến sinh bằng thịt bò và heo.

Trước lễ Pơ thi diễn ra chính thức một tuần, người chủ lễ (người đại diện cho gia đình có người chết được chôn đầu tiên ở khu nhà mả) đem rượu vào nhà mả vừa cúng vừa đọc lời khấn, rồi sau đó họ khóc, tương tự như múa, khóc cũng là một hình thức không thể thiếu ở nhà mồ, dù vui đến mấy cũng không thể thiếu tiếng khóc của sự chia ly vĩnh viễn, người vui cứ vui người khóc cứ khóc. Ngày tổ chức sau phần cầu khấn, bò và heo dân làng giết thịt, đầu được cắt riêng đem cúng tế và phần thịt dân làng xẻ ra nấu nướng ăn uống uống cùng rượu cần, cơm lam; đánh cồng chiêng và xoang quanh nhà mồ, hôm sau là ngày vỡ lễ trong ngày này dân làng cùng lúc tiến hành rất nhiều lễ. Sáng sớm các con vật đem cúng được giết, gia đình đem một xâu thịt gồm lưỡi, tim, da bụng, cổ họng của con vật và một ống rượu vào nhà mả cúng và khóc lần cuối cùng với người chết. Báo cho linh hồn người đã mất biết hôm nay gia đình và dân làng sẽ ở đây ăn uống vui chơi cùng nhau để tiễn biệt “họ” về với thế giới bên kia, khoảng 11h trưa bên cạnh tiếng cồng chiêng thì lễ vẫn diễn ra, những người đến dự lễ bỏ mả bắt đầu đưa những gì mình mang đến biếu người nhà, chủ yếu là rượu rót vào một ống tre ngắn. Mọi người xếp hàng theo thứ tự đến và mời người nhà rượu; người nhà nhận rượu uống một ít phần còn lại đổ vào một cái ống tre dài nối vào nhà mồ đổ xuống cho người chết uống. Sau đó người nhà biếu lại cho khách một ống cơm lam, mời uống một ống rượu (rượu đổ vào cái ống bằng tre thay cho ly) và nở một nụ cười tươi (thay lời cảm ơn).

Sau những vòng xoang uyển chuyển hòa quyện cùng với tiếng cồng, tiếng chiêng vang lên lễ hội thực sự tưng bừng sôi nổi của cả dân làng và các người dân lân cận đến dự cùng với những gia đình có người chết, lễ bỏ mả coi như đã kết thúc và mọi người ai nấy về nhà nấy, bỏ lại vĩnh viễn phía sau khu nhà mả xinh đẹp cho thời gian. Trước khi ra về, mọi người bốc thóc ném lên mái nhà mồ rồi tranh thủ giành lấy một ít hạt từ mái nhà mồ rơi xuống đem về để được phúc và để mùa tới làm ăn thịnh vượng. Khi mọi người ném thóc lên mái nhà mồ, chủ lễ nói lời cuối cùng tuyên bố (p'thao) bỏ mả: “Thế là xong hết tất cả rồi, gia đình và dân làng đã bỏ mả rồi, từ nay chúng tôi không còn dính líu gì với nhà mả nữa. Từ nay, nếu xảy ra chuyện gì không hay, không tốt với nhà mả thì cũng đành vậy thôi vì chúng tôi không còn gì dính líu nữa.”

Sau Lễ bỏ mả được tổ chức tại nhà mồ, gia đình có người chết còn phải tiếp tục làm một số công việc có liên quan tới lễ bỏ mả: sửa soạn cơm rượu đãi những người làm và làm lễ tạ ơn các thần linh, rửa sạch nồi niêu, phần liên quan này được tổ chức tại nhà của các gia đình có người chết chôn tại nhà mồ, các gia đình phải làm một lễ nhỏ để tạ ơn các thần đã giúp và phù hộ cho những ngày lễ bỏ mả, vật cúng chỉ là một con gà và nơi cúng là bếp, chủ nhà đem thịt gà và rượu ra bếp làm lễ và đọc lời cúng, theo phong tục, với những nghi thức đơn giản, họ làm lễ giải phóng cho những người có vợ hoặc chồng đã chết và đã làm lễ bỏ mả. Hết ngày thứ tư sau lễ bỏ mả, người goá hoàn toàn tự do, không còn phụ thuộc vào người chết nữa, Họ có thể đi lấy vợ, lấy chồng tạo dựng một cuộc sống mới cho mình.

Lễ Pơthi là một hoạt động văn hoá mang tính cộng đồng, gắn kết cư dân các làng trong vùng với nhau cùng hoà mình vào không gian thiêng liêng của lễ hội, để giải toả những lo toan vất vả của cuộc sống thường nhật, giúp cho cõi lòng được thanh thản nhẹ nhàng, lúc đó người sống mới yên tâm chăm lo cho cuộc sống hiện tại, không còn vướng bận với người đã khuất, hướng tới cuộc sống tốt đẹp hơn. Tuy nhiên, việc tổ chức cúng, khấn ở lễ Pơthi vẫn còn gây lãng phí, tốn kém, ăn uống dài ngày, vệ sinh chưa được bảo đảm, nguy cơ ngộ độc thức ăn tập thể là rất cao. Các cấp chính quyền cần quan tâm, tuyên truyền trong tổ chức lễ truyền thống này để người dân có ý thức ăn uống hợp về sinh không gây lẵng phí, tiết kiệm an toàn đảm bảo nét đẹp truyền thống với hiện đại ngày nay./.
 
                                                                                                Bài ảnh: Thân Hậu
ĐĂNG KÝ NHẬN TIN

customer-service.png THÔNG TIN LIÊN HỆ:

1478004194_map-icon.png Địa chỉ:
16 Trần Phú, huyện Chư Prông, tỉnh Gia Lai
1490597482_Phone.png Điện thoại: 02693.843.680
1478004801_fax-(1).png  Fax: 02693....
1478004004_Mail.png  Email: ubndchuprong@gialai.gov.vn
 
contract-(4).png THÔNG TIN BẢN QUYỀN:

Bản quyền thuộc về
UBND huyện Chư Prông, tỉnh Gia Lai
Chịu trách nhiệm chính: 
Ông Từ Ngọc Thông - Phó Chủ tịch UBND huyện
Giấy phép số: 04/GP-TTĐT ngày 26/6/2015 của Sở Thông tin và Truyền thông


 Chung nhan Tin Nhiem Mang
   Copyright © 2017 
Trang chủ | Tin tức Liên hệ | Mobile | Site map icontop.png