Sau chuỗi ngày nắng hạn quay quắt, khi những trận mưa bắt đầu trút xuống đều đặn thì đây là thời điểm vàng để nông dân xuống giống cho vụ mùa. Mọi người đều muốn tranh thủ cho kịp thời vụ. Nhu cầu cần lao động, đặc biệt là lao động phổ thông có sức khỏe để làm những việc như đào hố cà fê, dựng trụ tiêu, bỏ phân, làm cỏ... nhu cầu người làm đang khá nhiều. Xuất phát từ thực tế đó, những ngày này, từng tốp, từng tốp thanh niên, trung niên trai tráng ở huyện Đắc đoa và một số địa phương lân cận đang đổ về Chư Prông để tìm việc làm. Họ đứng tập trung thành từng nhóm, đợi người đến thuê như “chợ lao động” vậy.
Vượt qua chặng đường khoảng 50-60 cây số, 6h30 sáng, hai bố con anh A Giã ở làng O Đé xã Ia Pết huyện Đắc đoa và hơn chục người khác cùng địa phương đã có mặt ở trung tâm Thị trấn huyện Chư Prông để tìm việc làm. Anh A Giã năm nay 40 tuổi, còn cậu con trai cũng là thanh niên, to khỏe, rắn chắc. Anh cho biết hai bố con phải dậy từ rất sớm chuẩn bị xe cộ, dụng cụ, cơm nước cho cả ngày, mang theo rồi cùng với những người khác trong làng lên đường đi tìm việc. Đến thị trấn Chư Prông, những người lao động này chia nhau ra ngồi ở một số nơi chủ yếu dọc theo trục đường Hùng Vương như ngã ba Bưu điện huyện, trước cây xăng Tuấn Hùng, ngã ba thôn 7 hay trước quảng trường 15- 9. Số khác thì vào tận các xã có nhiều Cà fê, Hồ tiêu như Ia Pia, Ia Ga hay Ia Phìn, Ia Drăng... Nếu có người thuê, thì họ sẽ đi theo luôn ra rẫy, khi đó mới tranh thủ ăn bữa sáng mang theo từ nhà rồi vào việc luôn. Làm một mạch đến khoảng 11giờ họ nghỉ ăn cơm trưa, nghỉ một chút rồi lại tiếp tục làm cật lực đến khoảng 16 giờ chiều là kết thúc ngày làm việc, nhận tiền công rồi lên đường về nhà. Cứ như thế công cuộc tìm việc kéo dài đến hết mùa mưa. Anh A Giã cho biết nhà anh có 5 người, anh và cậu con trai lớn đi tìm việc làm thuê, vợ anh ở nhà chăm sóc hai con nhỏ và làm ít ruộng nước. Lúa thu được chỉ đủ ăn, mọi chi tiêu, học hành của các con đều trông vào tiền công lao động mà hai bố con mang về. Công việc này anh đã làm ba năm liên tục.
Ước tính mỗi ngày có đến cả trăm người đến Chư Prông tìm việc làm như thế. Họ cho biết ở Đắc Đoa cũng có việc làm nhưng những chủ vườn, rẫy bên đó chỉ ưa khoán công nhật, mỗi công người lao động chỉ nhận được từ 140 đến 160 ngàn đồng, còn ở Chư Prông thì chủ vườn thường khoán theo “sản phẩm”. Công việc mà người lao động thích làm nhất là đào hố trồng Cà fê hay trồng trụ Tiêu. Mỗi hố Cà fê, họ được trả từ 5 đến 6 ngàn đồng, mỗi ngày một người cũng đào được từ 50 đến 60 hố.
Anh AJun ở xã Ia Băng huyện Đắc Đoa cho biết: “Nếu có việc đào hố trồng Cà fê, một ngày trừ tiền xăng xe hai người nhà em cũng còn được hơn 600.000 đồng. Tuy nhiên cũng có ngày không có ai thuê, phải về không, ngày đó là bị lỗ tiền xăng”.
Việc tranh thủ thời tiết, đảm bảo tiến độ chăm sóc, trồng mới cây công nghiệp là rất quan trọng nên những chủ vườn, rẫy ở Chư Prông, đặc biệt là với những chủ có diện tích vườn rẫy lớn cũng rất ưng thuê những người lao động ở Đắc Đoa lên. Những lao động này thường rất khỏe mạnh, làm việc chăm chỉ, có kỹ thuật, kinh nghiệm trong những việc như đào bồn Cà fê, dựng trụ Hồ Tiêu. Mặc dù cũng là những người dân tộc Ja Rai nhưng họ không uống rượu, hay sao nhãng trong khi làm việc, họ rất chăm chỉ, chú tâm với công việc chỉ mong cuối ngày sẽ lĩnh được nhiều tiền công. Vì vậy chủ vườn cũng khá yên tâm khi thuê đội ngũ lao động này.
Với gần 74 ngàn ha cây trồng, trong đó hơn 51 ngàn ha là cây công nghiệp dài ngày, Chư Prông đang là địa phương thu hút rất nhiều lao động cả dài hạn lẫn thời vụ nên ngoài mùa mưa thì những thời điểm như thu hái Cà fê, Hồ tiêu cũng có rất nhiều nguồn lao động thời vụ ngoại tỉnh đổ về. Cũng đã xuất hiện những đầu mối chuyên về các tỉnh như Nam Định, Thanh Hóa, Nghệ An để tìm nguồn lao động tự do vào cung cấp cho các chủ trang trại, vườn rẫy.
Tuy nhiên có một thực trạng cũng đáng băn khoăn vì trong khi người lao động ở các địa phương khác cả trong và ngoài tỉnh không ngừng tìm đến Chư Prông để tìm việc làm thì không ít người lao động đặc biệt là thanh niên địa phương lại không chịu chủ động tạo công ăn, việc làm đi đôi với lười lao động là tụ tập ăn nhậu, quậy phá, xa đà vào thói hư tật xấu, tệ nạn xã hội....
Bài, ảnh: Khánh Linh